Υπάρχουν πλέον πολλές ερευνητικές μελέτες που εξερευνούν τη σημαντικότητα του ψυχολογικού παράγοντα στην επιτυχία των θεραπειών για την υπογονιμότητα. Όταν όμως λέμε ότι η ψυχολογία παίζει ρόλο, τι ακριβώς εννοούμε;
Oι περισσότερες εγκυμοσύνες με εξωσωματική σε γυναίκες πάνω από τα 40 έτη είναι αποτέλεσμα δωρεάς ωαρίων, καθώς το ποσοστό επίτευξης εγκυμοσύνης με εξωσωματική γονιμοποίηση, χρησιμοποιώντας τα ωάρια της ίδιας της γυναίκας, μειώνεται δραματικά μετά την ηλικία αυτή.
Για να διαγνωστεί μια γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών θα πρέπει να ισχύουν δύο από τα τρία παρακάτω κριτήρια: ύπαρξη διαταραχών ωορρηξίας, ύπαρξη υπερανδρογοναιμίας, εμφάνιση πολυκυστικών ωοθηκών στο υπερηχογράφημα.
Είναι εφικτή η διατήρηση της γυναικείας γονιμότητας?
Η διατήρηση της γονιμότητας και η επαναφορά της είναι σημαντικοί στόχοι στην προσπάθεια μας να αυξήσουμε την πιθανότητα μιας γυναίκας, που η γονιμότητα της είναι σε κίνδυνο ή είναι ήδη μειωμένη, να αποκτήσει τα δικά της βιολογικά παιδιά στο μέλλον, όταν αυτή το επιθυμεί.
Κάθε μήνα στη γυναίκα αναπτύσσεται ένα ωοθυλάκιο, το οποίο στην μέση του κύκλου θα σπάσει και θα απελευθερώσει το ωάριο που περιέχει. Αν οι σάλπιγγες λειτουργούν φυσιολογικά, θα το παραλάβουν και αν το ζευγάρι έκανε επαφές τη κατάλληλη χρονική στιγμή, είναι πιθανόν το ωάριο αυτό να γονιμοποιηθεί από το σπέρμα του συζύγου και να προκύψει εγκυμοσύνη.
Η πιο σημαντική επιπλοκή της φαρμακευτικής θεραπείας για εξωσωματική γονιμοποίηση είναι το σοβαρό σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών, που εκδηλώνεται μετά από την ωοληψία. Στις περιπτώσεις αυτές, απαιτείται πολυήμερη νοσηλεία της γυναίκας και είναι δυνατόν να προκύψουν επικίνδυνες καταστάσεις για την υγεία της, που δυστυχώς μπορεί να απειλήσουν και την ίδια τη ζωή της.
Η FSH εκκρίνεται φυσιολογικά από τον οργανισμό κάθε μήνα για να αναπτυχθεί ένα ωοθυλάκιο. Στην εξωσωματική γονιμοποίηση χορηγούμε καθημερινά ενέσεις FSH, περίπου για 10 ημέρες, με σκοπό την ανάπτυξη πολλαπλών ωοθυλακίων. Η μακράς δράσης FSH αντικαθιστά επτά τέτοιες ενέσεις FSH με μία μόνο ένεση και είναι πλέον διαθέσιμη και στην Ελλάδα.
Η προεμφυτευτική διάγνωση αφορά στην διάγνωση χρωμoσωμικών ανωμαλιών στα έμβρυα που δημιουργούνται από εξωσωματική γονιμοποίηση. Η ανάγκη για την εφαρμογή της προεμφυτευτικής διάγνωσης, προκύπτει από το γεγονός ότι η συνάντηση σπερματοζωαρίου-ωαρίου, που καταλήγει στο πρώτο κύτταρο του μελλοντικού οργανισμού, δεν είναι πάντα επιτυχής στο επίπεδο των χρωμοσωμάτων.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο αφορά στην παρακολούθηση του ενός ωοθυλακίου που αναπτύσσεται κάθε μήνα στη γυναίκα, στη παρακέντηση του και την ανάκτηση του ενός ωαρίου που υπάρχει μέσα του, τη γονιμοποίηση του από το σπέρμα του συζύγου και τη μεταφορά του εμβρύου που προκύπτει στη μήτρα.
Ο στόχος της φαρμακευτικής διέγερσης κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η ανάπτυξη πολλαπλών ωοθυλακίων, ώστε να είναι δυνατή στην συνέχεια η λήψη πολλαπλών ωαρίων. Από αυτά τα ωάρια θα προκύψουν αρκετά έμβρυα, τα καλύτερα από τα οποία θα επιλεγούν για μεταφορά στην μήτρα, ενώ τα υπόλοιπα θα καταψυχθούν για μελλοντική χρήση.
Στον τομέα της ανθρώπινης αναπαραγωγής παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των δημοσιευόμενων μελετών. Ο ιατρός που ασχολείται με την θεραπεία της υπογονιμότητας κατακλύζεται συχνά από πληροφορίες που είναι αντιφατικές και δεν είναι δυνατόν πάντα να αξιοποιηθούν ικανοποιητικά στην κλινική πράξη.
Η αντιμετώπιση της γυναικείας υπογονιμότητας δεν συνεπάγεται πάντα εξωσωματική γονιμοποίηση. Σε αρκετές περιπτώσεις οι αιτίες της μπορούν να αντιμετωπιστούν με άλλες μεθόδους. Παρόλο που η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί σημαντικό επίτευγμα και με την εφαρμογή της τα περισσότερα υπογόνιμα ζευγάρια θα αποκτήσουν τελικά παιδί, αρκετές φορές δεν είναι απαραίτητη.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση έχει ως τελικό στόχο την επίτευξη εγκυμοσύνης με την μεταφορά ενός ή περισσότερων εμβρύων στην μήτρα της μελλοντικής μητέρας. Για τον σκοπό αυτό, αρχικά η γυναίκα υποβάλλεται σε φαρμακευτική αγωγή, ώστε, να αναπτυχθούν στις ωοθήκες πολλαπλά ωοθυλάκια, καθένα από τα οποία περιέχει ένα ωάριο.
Υπάρχουν σήμερα δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η κατάψυξη όλων των εμβρύων και η μεταφορά τους σε επόμενους κύκλους αυξάνει την πιθανότητα εγκυμοσύνης, και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών κατά την κύηση και το τοκετό.
Η δυνατότητα της γυναίκας για τεκνοποίηση ξεκινά από την εμμηναρχή, κατά την πρώιμη εφηβική περίοδο, και τερματίζεται με την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ζωής περίπου 15% των ζευγαριών αντιμετωπίζουν προβλήματα στην επίτευξη εγκυμοσύνης.
Ο Στρατής Κολυμπιανάκης αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1991 και στη συνέχεια ειδικεύθηκε στην Μαιευτική - Γυναικολογία στο Λονδίνο. Μετά την απόκτηση του τίτλου Μαιευτικής Γυναικολογίας το 2000, μετεκπαιδεύθηκε στην Ιατρική της Αναπαραγωγής στο κέντρο Αναπαραγωγικής Ιατρικής του Ελευθέρου Πανεπιστημίου Βρυξελλών από το 2000 έως το 2005, αποκτώντας μεγάλη εμπειρία στην υπογονιμότητα και στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελών του απένειμε τον τίτλο του Master στην Ιατρική και Φαρμακευτική Έρευνα και της Διδακτορικής Διατριβής στη βελτιστοποίηση της διέγερσης των ωοθηκών με ανταγωνιστές.
Το 2005, μετά από οκτώ χρόνια στο εξωτερικό, επέστρεψε στην Ελλάδα, στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου σήμερα είναι καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Ο Στρατής Κολυμπιανάκης είναι από τους πιο γνωστούς ειδικούς στο χώρο της αναπαραγωγής τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ασχολείται ενεργά με την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας για πάνω από 20 έτη και η ακαδημαϊκή του θέση του επιτρέπει να βρίσκεται στην πρωτοπορία των εξελίξεων στο χώρο της αναπαραγωγής, με δυνατότητα άμεσης εφαρμογή τους στην κλινική πράξη για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.
Η διεθνής του αναγνώριση βασίζεται τόσο στις ακαδημαϊκές του επιδόσεις όσο και στην πρακτική κλινική του προσέγγιση που εστιάζεται στην αποτελεσματική και ασφαλή αντιμετώπιση του υπογόνιμου ζευγαριού. Το επιστημονικό του ενδιαφέρον εστιάζεται στην ενδοκρινολογία της αναπαραγωγής, στις διαταραχές της γυναικείας γονιμότητας και στην διέγερση των ωοθηκών για εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ο Στρατής Κολυμπιανάκης ασκεί έντονη εκπαιδευτική δραστηριότητα τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Είναι Διευθυντής του Μεταπτυχιακού της Ιατρικής Σχολής «Ανθρώπινη Αναπαραγωγή» στα πλαίσια του οποίου εκπαιδεύει νέους συναδέλφους στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.
Είναι επίσης διευθυντής της Μονάδας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου, που είναι αναγνωρισμένη ως κέντρο εκπαίδευσης στην Ιατρική της Αναπαραγωγής από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE) και το Ευρωπαϊκό Κολλέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων.
Έχει υπηρετήσει ως συντονιστής της ομάδας ειδικού ενδιαφέροντος «Ενδοκρινολογία της Αναπαραγωγής» της ESHRE από το 2013 έως το 2015, οργανώνοντας πολλά σεμινάρια σε όλη την Ευρώπη στην υποβοηθούμενή αναπαραγωγή. Από το 2015 έως σήμερα είναι στο προεδρείο των ομάδων ειδικού ενδιαφέροντος της ESHRE, επιβλέποντας όλες τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες της Εταιρείας.
Έχει δώσει πάνω από 200 διαλέξεις σε διεθνή συνέδρια και είναι στην εκδοτική ομάδα των πιο σημαντικών περιοδικών υπογονιμότητας, όπως το Human Reproduction (2005-2009), το RBMOnline (2009-present), το Fertility-Sterility (2011-present), το BJOG (2017-2020) και F&S Science (2020- today).
Ο Στρατής Κολυμπιανάκης έχει τιμηθεί από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο το 2008 με το Βραβείο Αριστείας στον τομέα της υγείας, και τα έτη 2015, 2017, 2018 με το Βραβείο Αριστείας στην έρευνα. Έχει τιμηθεί με βραβεία για επιστημονικές εργασίες σε διεθνή συνέδρια και έχει βραβευθεί για την προσφορά του ως κριτής στα δύο μεγαλύτερα επιστημονικά περιοδικά στο χώρο της υπογονιμότητας το Human Reproduction και το Fertility Sterility. Είναι επισκέπτης Καθηγητής, στο Πανεπιστήμιο Shadong στην Κίνα από το 2004.
Ο Στρατής Κολυμπιανάκης έχει διεθνή φήμη στον τομέα της Αναπαραγωγής έχοντας δημοσιεύσει πάνω από 165 επιστημονικά άρθρα σε έγκριτα διεθνή περιοδικά υπογονιμότητας και περισσότερα από 20 κεφάλαια σε βιβλία σχετικά με την υπογονιμότητα. Είναι συνεκδότης του συγγράμματος αναφοράς «Recurrent Implantation Failure” («επαναλαμβανόμενες αποτυχίες εμφύτευσης»), ένα θέμα στο οποίο έχει ειδικό ενδιαφέρον για πολλά χρόνια.
Είναι επίσης γνωστός στο διεθνή χώρο της υπογονιμότητας για την ερευνητική του ενασχόληση σχετικά με το βέλτιστο τρόπο αντιμετώπισης γυναικών με μικρό αριθμό ωαρίων και την απλοποίηση της διέγερσης των ωοθηκών με στόχο την ασφάλεια της γυναίκας και την αποτελεσματικότητα.
Ήταν μέλος της ομάδας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας που εξέδωσε το 2019 τις κατευθυντήριες οδηγίες για την διέγερση των ωοθηκών για εξωσωματική γονιμοποίηση, που διαμορφώνουν το σύγχρονο τοπίο στην άσκηση της ιατρικής της αναπαραγωγής
Το επιστημονικό του έργο είναι πρώτο σε απήχηση (αριθμό αναφορών) μεταξύ των εν ενεργεία καθηγητών Μαιευτικής Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Στρατής Κολυμπιανάκης 2020